Hoogste rechter: overname Sandd door PostNL onrechtmatig
Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft 2 december in hoger beroep beslist dat de overname van Sandd door PostNL in 2019 onrechtmatig was. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) weigerde destijds de vergunning voor de overname, omdat door het samengaan van PostNL en Sandd een monopolist op het gebied van de postbezorging zou ontstaan. Mona Keijzer, toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, verleende alsnog een vergunning op basis van een uitzonderingsartikel in de Mededingingswet.
De ACM verwachtte - na zeer gedegen onderzoek - dat de overname zou leiden tot prijsstijgingen voor consumenten, bedrijven en overheden die post versturen, zonder dat daar genoeg efficiëntievoordelen tegenover zouden staan. Zo verwachtte de ACM dat de prijs van het versturen van zakelijke post met 30 tot 40 procent zou stijgen door de overname en het wegvallen van concurrentie van Sandd. Ook zou volgens de ACM de postzegelprijs extra hard stijgen, bovenop de verwachte prijsstijging.
Na het negatieve advies van de Autoriteit Consument & Markt keurde Mona Keijzer de fusie tussen PostNL en Sandd toch goed. Voorafgaand aan die goedkeuring beschreef Wim Danhof in een uitvoerige analyse op deze website al waarom dat een buitengewoon onverstandig idee zou zijn.
Deze politieke beslissing leidde tot juridische procedures, waarbij de rechtbank de vergunning vernietigde wegens onvoldoende onderbouwing. De staatssecretaris verleende daarop opnieuw een vergunning, maar ook deze werd door het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) vernietigd. Gisteren bevestigde het CBb in een definitieve uitspraak dat de vergunning onrechtmatig was verleend en wees de aanvraag af. Daarmee blijft het ACM-advies van afwijzing bindend: de overname van Sandd door PostNL was en is illegaal. Tegelijkertijd kan deze overname nu niet meer worden teruggedraaid. Er is immers de facto geen Sandd-infrastructuur meer.
ACM maakte inderdaad de juiste afweging
Volgens het CBb mocht de ACM ervan uitgaan dat er een nationale markt is voor zakelijke partijenpost en een nationale markt voor losse post, en dat digitale communicatie daarvan geen onderdeel uitmaakt. ‘Verder heeft de ACM mogen aannemen dat als PostNL en Sandd niet zouden samengaan, Sandd concurrentiedruk zou blijven uitoefenen op PostNL voor de zakelijke partijenpost en de losse post. Ook heeft de ACM terecht geconcludeerd dat PostNL, zonder de overname van Sandd, de universele postdienst onder economisch aanvaardbare omstandigheden kon blijven uitvoeren in de periode van drie tot vijf jaar na het besluit.’
Het samengaan van PostNL en Sandd kwam in 2019 tot stand doordat PostNL alle aandelen in Sandd overnam. Al eerder heeft het CBb dus beslist dat de aanvraag om een vergunning van de staatssecretaris voor deze overname moest worden afgewezen. Met de laatste, definitieve uitspraak van het CBb staat nu ook vast dat de ACM de aanvraag om een vergunning op grond van de Mededingingswet terecht heeft geweigerd.
Gevolgen uitspraak: claims te verwachten
Wat de gevolgen zijn van deze uitspraak is nog niet geheel duidelijk. ‘Het is aan betrokkenen bij de nationale markt voor postdiensten daarin hun positie te bepalen’, meldt rechtspraak.nl. De ACM heeft aangegeven met betrokken partijen in gesprek te gaan. Het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) waarschuwde als grafische brancheorganisatie ook na de fusie regelmatig voor de gevolgen van het verdwijnen van de laatste landelijke concurrent van PostNL. In een reactie op de uitspraak van het CBb zegt het KVGO dat de gevolgen voor de grafische sector en zakelijke verzenders aanzienlijk zijn. ‘Door het kunstmatig creëren van een monopolie hebben bedrijven jarenlang hogere kosten moeten dragen en is de markt effectief ontregeld.’
Het KVGO spreekt zelfs van zakelijke postverzendprijzen die sinds de overname van Sandd door PostNL niet met de door ACM al voorspelde 30 tot 40% zijn gestegen, maar zelfs met 150 tot 200%. De cruciale vraag is volgens het KVGO hoe de overheid omgaat met deze schade van gestegen prijzen - die de inflatie van de laatste jaren vele malen overtreft -, nu - volgens het KVGO - vaststaat dat de oorzaak daarvan bij een onrechtmatige beslissing ligt. Voor de hand ligt dat de geleden schade zal worden verhaald op de overheid, zo is al in de eerste media-uitingen op LinkedIn vanuit direct-betrokkenen op te maken.
Ook de overheid zelf is slachtoffer
Ironisch genoeg is diezelfde overheid eveneens een voornaam slachtoffer van de draconisch gestegen postverzendprijzen sinds de overname van Sandd door PostNL, als een partij die massaal post verstuurt naar burgers, onder meer via de Belastingdienst. Of denk bijvoorbeeld aan de informatie over het noodpakket dat burgers in huis zouden moeten halen, die naar de miljoenen Nederlandse huishoudens werd verstuurd.
Het KVGO bestudeert momenteel de volledige uitspraak en zal zich beraden op passende vervolgstappen om de belangen van de grafische sector te beschermen, zo wordt gemeld.
Bron: Rechtspraak.nl, KVGO, ACM
Wil je PRINTmatters magazine thuis ontvangen? Neem voor maar 15 euro een proefabonnement
